Giới thiệu hệ thống thuế ở Trung Quốc (Kỳ I: Tổng quan)

Sự phát triển kinh tế thần kỳ của Trung Quốc làm kinh ngạc cả thế giới. Để có sự phát triển đó, chính sách thuế đóng một vai trò then chốt trong chính sách kinh tế vĩ mô của Chính phủ Trung Quốc. Về kinh tế, xã hội, văn hóa Việt Nam có nhiều điểm tương đồng với Trung Quốc. Và vì vậy, những kinh nghiêm của Trung Quốc là những bài học lớn cho Việt Nam. Chúng tôi xin giới thiệu đến độc giả loạt bài hệ thống thuế ở Trung Quốc.

Thuế là nguồn thu quan trọng nhất của Chính phủ Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa. Chính sách thuế đóng vai trò then chốt trong điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ và nó có ảnh hưởng to lớn đến việc phát triển kinh tế và xã hội của Trung Quốc. Trung Quốc đã tiến hành cải cách hệ thống thuế từ năm 1994. Trung Quốc đã thiết lập bước đầu một hệ thống thuế hợp lý nhằm xây dựng nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.

Năm 2007 Trung Quốc đã thu thuế hơn 4.940 tỷ nhân dân tệ (670 tỷ đôla Mỹ) vượt 31,4% so với năm 2006.

Bộ Tài chính chịu trách nhiệm xây dựng chính sách thuế, Tổng cục Thuế Nhà nước chịu trách nhiệm thu thuế.

Theo gói kích thích kinh tế trị giá 586 tỷ đôla Mỹ được chính phủ Trung Quốc đưa ra vào tháng 11năm 2008, chính phủ có kế hoạch cải tổ hệ thống thuế giá trị gia tăng (GTGT) và có thể cắt giảm thuế doanh nghiệp 120 tỷ nhân dân tệ.

Các loại thuế ở Trung Quốc

Theo hệ thống hiện hành, Trung Quốc có 26 loại thuế, tuỳ theo tính chất và chức năng chúng có thể phân ra thành 8 nhóm:

- Thuế doanh thu: gồm 3 loại thuế, thuế GTGT, thuế tiêu thụ và thuế kinh doanh. Các loại thuế này được đánh trên doanh thu bán hàng hoá, dịch vụ.

- Thuế thu nhập: bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) (Kể từ trước năm 2008, thuế này áp dụng cho các doanh nghiệp trong nước), thuế thu nhập doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp nước ngoài và thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Các loại thuế này đánh vào lợi nhuận kinh doanh và thu nhập của cá nhân. Kể từ ngày 1.1.2008 Luật thuế thu nhập doanh nghiệp mới đã thay thế hai loại thuế doanh nghiệp nêu trên.

- Thuế tài nguyên: bao gồm thuế tài nguyên và thuế sử dụng đất đô thị. Các loại thuế này đánh vào việc khai thác tài nguyên và những người sử dụng đất đô thị.

- Thuế cho những mục đích đặc biệt: bao gồm thuế bảo trì và xây dựng thành phố, thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế điều chỉnh định hướng đầu tư tài sản cố định, thuế tăng giá trị đất, thuế mua phương tiện vận chuyển.

- Thuế tài sản: bao gồm thuế nhà, thuế bất động sản đô thị và thuế thừa kế (loại thuế thừa kế này chưa được áp dụng).

- Thuế hành vi: bao gồm thuế sử dụng phương tiện vận chuyển, thuế giấy phép sử dụng phương tiện vận chuyển, thuế tem, thuế chứng thư, thuế chuyển nhượng chứng khoán (chưa áp dụng), thuế sát sinh và thuế tiệc. các loại thuế này đánh trên các hành vi cụ thể.

- Thuế nông nghiệp: gồm thuế nông nghiệp và thuế chăn nuôi.

- Thuế xuất nhập khẩu: đánh vào hàng hoá xuất khẩu đi hoặc nhập khẩu vào lãnh thổ Trung Quốc, thuế này bao gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt.

Pháp luật thuế

Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xây dựng luật thuế và chính sách thuế bao gồm: Quốc hội và Uỷ ban thường trực quốc hội, Hội đồng nhà nước, Bộ Tài Chính, Tổng cục thuế, Tổng cục hải quan và Uỷ ban về thuế và phân loại trực thuộc Hội đồng nhà nước.

Các luật thuế phải được Quốc hội hoặc Ủy ban thường vụ quốc hội thông qua.

Các quy định quản lý về thuế do Hội đồng nhà nước thông qua.

Các quy định chi tiết về thuế do Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan và Uỷ ban về thuế và phân loại trực thuộc Hội đồng nhà nước ban hành.

Việc xây dựng luật thuế phải thông qua 4 bước: Dự thảo, kiểm tra, bỏ phiếu và ban hành. Việc xây dựng các quy định quản lý về thuế cung qua 4 bước: Lập kế hoạch, dự thảo, phê chuẩn và ban hành.

Ngoài ra, pháp luật của Trung Quốc cũng quy định rằng các Hội đồng nhân dân cấp tỉnh được xây dựng các quy định về thuế tại địa phương nhưng phải nằm trong khuôn khổ của luật thuế quốc gia.

Thuế đầu tư nước ngoài

Có 14 loại thuế đánh vào các doanh nhiệp đầu tư nước ngoài và đầu tư nước ngoài và người nước ngoài bao gồm: thuế GTGT, thuế tiêu thụ, thuế kinh doanh, thuế TNDN đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp nước ngoài, thuế TNCN, thuế tài nguyên, thuế tăng giá trị đất, thuế bất động sản đô thị, thuế giấy phép sử dụng phương tiện vận chuyển, thuế tem, thuế chứng thư, thuế sát sinh, thuế nông nghiệp và thuế xuất nhập khẩu.

Hồng Kông, Macau, Đài Loan và người Hoa kiều và doanh nghiệp của họ bị đánh thuế như người nước ngoài và doanh nghiệp nước ngoài. Nhằm thu hút vốn, công nghệ và thông tin Trung Quốc đã ban hành nhiều ưu đãi thuế cho đầu tư nước ngoài và đã ký kết hiệp định về thuế với 60 quốc gia (trước tháng 7 năm 1999), trong đó có Việt Nam.

Đón đọc kỳ sau: Giới thiệu thuế GTGT ở Trung Quốc.